Start  ›  Zestawienia  ›  Oliwa w latach 1945-1949  ›

Pod koniec marca 1945 roku Oliwa: Jelitkowo, Żabianka, Przymorze i VII Dwór zostały wyzwolone przez armię radziecką, która zajęła między innymi budynek szkoły przy ul. Polanki 130 ("Hermann Göring Schule"). W dniu 2-go kwietnia przybyły do Oliwy kilka dni wcześniej profesor Konrad Wojanowski uzyskał od Rosjan obietnicę opuszczenia budynku ("skoro tylko go zajmiemy"). 4-tego maja dobyło się w oliwskim liceum pierwsze posiedzenie Rady Pedagogicznej pod przewodnictwem pierwszego jej dyrektora Jana Schwarza, który zamieszkał w Oliwie przy ul. Noakowskiego 8. Niebawem też uruchomiono internat dla nauczycieli i młodzieży w Strauchmühle (obecnie ZOO). Uruchomiono też szkoły podstawowe: "białą" przy ul. Cystersów 13, do której ławki zwożono wozami konnymi z Nowego Portu i następnie "czerwoną" przy ul. Opackiej 7.
W dniu 4 kwietnia do Oliwy dotarł Apolinary Andrzejewski, przyszły naczelnik poczty przy Starym Rynku Oliwskim 18. Kilkanaście dni później poczta już funkcjonowała, jak wynika ze wspomnień początkowo w jednym pomieszczeniu. W maju pracownikom poczty przyznano 10 lokali przy ul. Obrońców Westerplatte 22. Uroczyste otwarcie udekorowanej dzień wcześniej placówki nastąpiło 24 kwietnia o godz. 8:00.
Już 7 kwietnia uruchomiono komisariat Milicji Obywatelskiej na ul. Kaprów 14.
Następnie 10-12-tego kwietnia przyjechali do Oliwy cystersi: oo. Eugeniusz Kosma i Gerard Matuła, którzy niebawem otrzymali kościół przy ul. Leśnej 5/6. Cystersi zamieszkali tymczasowo w domu nr 32 przy ulicy Wita Stwosza i następnie w domu parafialnym przy ul. Polanki 131.

Fragment zaświadczenia wystawionego w j. polskim i rosyjskim.
Zbiory Mirosława Piskorskiego.

Przez kilka miesięcy w Oliwie, "jako osobnej jednostce administracyjnej działały nowe władze". Początkowo stanowisko "wójta" sprawował niejaki Klatt (Niemiec z Łodzi) dobrze władający j. rosyjskim. Następnie "burmistrzem miasta" został przybyły do Oliwy Jan Wojnarski, który w budynku przy ul. Obrońców Westerplatte 34 zajmowanym przez Rosjan utworzył wraz z Władysławem Janurą, Zygmuntem Jackiewiczem, Kazimierzem Jędrykiewiczem, Franciszkiem Kusze i Wiganowskim "pierwszą oliwską placówkę administracyjną". Wojnarski założył również "Towarzystwo Przyjaciół Oliwy i Jelitkowa" - 1946. Klatt tak jak i Wojnarski zajmowali kwatery przy ul. Krzywoustego (Wojnarski w bud. nr 15).
W dniu 10 maja 1945 sprowadzono z Gdyni do oliwskiej placówki pocztowo-telekomunikacyjnej centralkę telefoniczną na 50 numerów, którą niebawem uruchomiono. Szóstego lipca 1945 roku zaczęto wyświetlać filmy w kinie "Polonia" przy ul. Rybińskiego 11. 21 lipca 1945 roku oddano do użytku jednotorową linię tramwajową na odcinku Oliwa-Wrzeszcz z przesiadką przy zwalonym moście kolejowym przy ul. Wita Stwosza. 22 lipca otwarto pierwszą w Gdańsku wypożyczalnie książek przy ul. Grottgera 12 w Oliwie.
W tym czasie w Oliwie mieszkało 12 tysięcy osób (spis z 30 czerwca 1945 roku), z czego 2/3 była obywatelstwa niemieckiego. Wysiedlenia zakończone w 1947 roku znacznie zmieniły tę proporcję.

Piotr Leżyński

Poniżej wypis z informatorów wydanych w latach 1946-1949:


Zobacz:
Oliwa - miasto pamiątek nie pozostaje w tyle, DawnaOliwa.pl
Sylwia Bykowska, Pochodzenie mieszkańców Oliwy... (w kontekście kształto... po 1945 roku), YouTube.com, 07. 06. 2021

Początek strony.