Start  ›  Dwory  ›  Dwór II  ›

Dwór II - ul. Polanki 124 - "Quellbrunn" - "Krynica".

W 1631 roku dwór należał do Jana Wagnera i nosił nazwę "Quellbrunn" (Krynica). Jest to najstarsza wzmianka o tym dworze. Następnym właścicielem dworu był Michał Kallenbach, po nim Johann von der Linde zmarły w 1646 roku i pochowany w kościele św. Jakuba. W 1658 roku następny właściciel Jan Bilar wydzierżawił posiadłość kupcowi gdańskiemu Ryszardowi de Roy, który 20 kwietnia 1660 roku uzyskał potwierdzenie przywilejów od opata Aleksandra Kęsowskiego (1641-1667). Następnie od 1706 roku właścicielem był kanonik kamiński Jan Chrystian Schreiber. Później Schreiber za zgodą opata Zalewskiego (1722-1740) przekazał posiadłość krewnemu z Gdańska Aleksandrowi Picardowi, który był jego właścicielem do 1730 roku. Jednym z następnych odnotowanych właścicieli był Jan Ekeln Hülsen. W latach 40 XVIII wieku właścicielem posiadłości był kupiec gdański Ignacy Jacek Mathy, który na fundamentach starej posiadłości wybudował nowy dwór, zabudowania gospodarcze i postawił przed domem wykonane przez gdańskiego rzeźbiarza Jana Henryka Meissnera. W dniu 30 maja 1759 za zgodą opata Jacka Rybińskiego wdowa po Ignacym Manhy sprzedaje dwór rajcy królewskiemu a zarazem kupcowi gdańskiemu Leonardowi de Vogel, który przebudował dwór i urządził park w stylu rokokowym. Następnie właścicielem pałacyku został Karol Friese. Dwór był w prywatnych rękach do 1805 roku. Jego ostatnim właścicielem był Daniel Scheffler. W 1827 roku dwór, park i zabudowania przejęła Generalna Dyrekcja Towarzystwa Handlu Morskiego. Jesienią 1832 roku dwór przejęły władze miasta Gdańska, które w 1833 roku urządziły w posiadłości niemiecki dom starców i przytułek dla bezdomnych, który istniał do końca II wojny światowej (marzec 1945 roku). Po wojnie cała posiadłość była w posiadaniu skarbu państwa. Użytkował ją do końca lat 80 XX wieku MON (Ministerstwo Obrony Narodowej).

Jerzy Samp, "Ekumeniczny Quellbrunn", 30 dni 10(12) 1999 s55.



















Stan w 1956 roku (Franciszek Mamuszka, Jerzy Stankiewicz, Maciej Kilarski): Ul. Polanki nr 124. Przed wojną przytułek dla starców. Budynek główny z końca XVIII w., klasycystyczny, piętrowy. W stylowej sieni na osi budynku klasycystyczny kominek. W przyległej do sieni od północy owalnej sali bardzo bogate sztukaterie. Spośród budynków gospodarczych i oficyn należy wymienić następujące, pochodzące przypuszczalnie jeszcze z XVIII w.: dwa piętrowe budynki północne, budynek zachodni ryglowy z dobudowanym później murowanym frontem o formach klasycystycznych oraz w narożu południowo-zachodnim: budynek piętrowy, później poważnie rozbudowany i przebudowany. Od południowego wschodu dawna kaplica cmentarna z 1 poł. XIX w. Zabudowania dworu otoczone resztkami pięknego niegdyś parku. Od zachodu pozostałości trzech stawów. Przy ulicy w części południowo-wschodniej murek i trzy ściany XVIII-wiecznego pawilonu ogrodowego, rozebranego przed paru laty.
Stan w 1985 roku (Franciszek Mamuszka): W pięknym pałacu z końca XVIII w. zachował się klasycystyczny kominek i w jednej z sal bogate sztukaterie. Obok znajduje się kilka innych zabytkowych budynków z XVIII w. Posiadłość nosiła nazwę "Quellbrunn"  (Krynica).

Posiadłość opuszczona w latach 80 XX wieku niszczała aż do dnia 12.03.1992 roku, kiedy to decyzją Urzędu Rejonowego w Gdańsku przekazana została Archidiecezji Gdańskiej. Staraniem księdza arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego powstało w dawnej posiadłości Centrum Ekumeniczne im. Jana Pawła II prowadzone przez siostry brygidki zamieszkałe tu od 25.04.1998 roku. Centrum Ekumeniczne odwiedził (przebywał krótką chwilę) w dniu 05.06.1999 roku, w czasie swej siódmej pielgrzymki do Polski nasz papież Jan Paweł II i poświęcił w nim kaplicę.

 Rzeźby Dworu II 

 Przebudowa dworu II w 1929 roku 




 Sześć kolumn zwieńczonych jońskimi głowicami podtrzymuje duży balkon. Zdjęcie wykonałem 17 września 2012 roku.
©  Fot. Krzysztof Kamiński.


 Fragment mapy kartograficznej z 1921 r. A.W. Kafemann G.m.b.H.
Zbiory Mirosława Piskorskiego.


 Lata 30-40 XX wieku. Widok dworu i fragment założenia
ogrodowego widziany z ul. Polanki.

Zbiory Mirosława Piskorskiego.


 Lata 30-40 XX wieku. Widok dworu i fragment założenia
ogrodowego widziany z ul. Polanki.

Wojciech Gruszczyński, ”Wolne Miasto Gdańsk”, Gdańsk 2009.


 Fragment mapy wydanej w 1936 roku: Paul Rosenberg, Waldkarte
von Oliva u. Zoppot, Danziger Verlags-Gesellschaft m.b.H.

Zbiory Piotra Leżyńskiego.

Zasłonięty budynkami instytucji publicznych, przy ul. Polanki 124 usytuowany jest piękny kompleks zabudowań Dworu II. Klasycystyczny pałac pochodzi z połowy XVIII wieku. Jak pisze Jerzy Samp : "Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku wojewoda gdański Maciej Płażyński powierzył zespół dworski ... ordynariuszowi diecezji gdańskiej - ks. biskupowi Tadeuszowi Gocłowskiemu. Ten zaś w porozumieniu z matką generalną zakonu sióstr brygidek Marią Teklą Famiglietti z Rzymu oraz ks. prałatem Henrykiem Jankowskim postanowił urządzić na terenie dawnej posiadłości Międzynarodowe Centrum Ekumeniczne im. Jana Pawła II. Tak więc gospodarzem całego obiektu został Zakon Najświętszego Zbawiciela Św. Brygidy." 5 czerwca 1999 roku około godz. 19.45 przybył tu z krótką wizytą papież Jan Paweł II, który poświęcił i otworzył Międzynarodowe Centrum Ekumeniczne swojego imienia.


 Do pałacu od strony wschodniej prowadzi pięknie kuta brama.
©  Fot. Krzysztof Kamiński.

Tę przepiękną fontannę wyczarował swoim talentem gdański rzeźbiarz Stanisław Radwański. W marmurze wyrzeźbił świętą Brygidę wraz z jej mężem oraz ośmiorgiem dzieci.
Na bydynku z lewej strony zdjęcia zwraca uwagę herb Zakonu Najświętszego Zbawiciela Św. Brygidy.


©  Fot. Krzysztof Kamiński.

Tak wygląda zwieńczenie tego budynku. Na jego szczycie znajduje się krzyż maltański, którego cztery ramiona symbolizują m. in. cztery cnoty: wierność, honor, wstrzemięźliwość i przezorność. Jego osiem krańców przedstawia symbolicznie m. in. osiem błogosławieństw, które Jezus Chrystus przekazał w Kazaniu na Górze. Poniżej usytuowany jest herb Zakonu Najświętszego Zbawiciela Św. Brygidy, na którym znajduje się łaciński napis: "AMOR EST MEUS CRUCIFIXUS" ("MIŁOŚĆ JEST MOIM KRZYŻEM").


Zdjęcia wykonałem 17 września 2012 roku.


Krzysztof Kamiński




 Zobacz również Galerię Dworu II 


©  Fot. Krzysztof Kamiński.

W pobliżu Dworu II przy ul. Polanki 124 znajduje się nieczynna kapliczka cmentarna, będąca pozostałością po nie istniejącym już dawnym cmentarzu. Na tym cmentarzu w roku 1880 wybudowana została kaplica, oznaczona teraz numerem 16. Jest to budynek murowany z czerwonej cegły o kubaturze 141 m3 i powierzchni ogólnej 21 m2, otynkowany, 1-kondygnacyjny, bez okien, z przyporami w narożnikach, o dachu dwuspadowym krytym dachówkami. Stan techniczny budynku nie jest zadowalający, elewacja jest zniszczona, wymaga remontu.
Przypuszcza się, że początek cmentarza związany jest z powstaniem w roku 1833 w Dworze II przytułku dla ubogich, który funkcjonował tu aż do 1945 roku. Zmarłych z przytułku prawdopodobnie chowano na tym wyznaczonym w pobliżu terenie. Na planie Oliwy z roku 1919 zaznaczony jest kształt cmentarza. Jest on jeszcze zaznaczony na planie z 1946 roku. Później już nie jest zaznaczany. Kapliczka została wpisana w dniu 28 grudnia 1972 roku do rejestru zabytków. W dolnej części cmentarza, przyległej do ul. Polanki, stoi obecnie budynek archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - Oddział w Gdańsku oraz usytuowany trochę wyżej i bardziej na lewo - parking.

Krzysztof Kamiński




Zdjęcia wykonałem 17 października 2012 roku.
©  Fot. Krzysztof Kamiński.


Początek strony.