Start  ›  Dwory  ›  Dwór VII  ›

Dwór VII - ul. Chełmońskiego - "Clemenshof".

Pierwsza wzmianka o tej posiadłości pochodzi z 1632 roku, gdy nabywa ją gdański kupiec Henryk Eppstein. Później posiadłość obejmująca już dość spore tereny w dolinie dzisiejszego osiedla VII Dwór (wcześniej Osiedle Młodych im. Jacka Krasickiego) często zmienia właścicieli. W 1716 roku jeden z właścicieli Izaak Clemen (dwór ”Clemenshof”) sprzedaje ją Dawidowi Schillerowi za kwotę 4.000 florenów (consilarius accisarum ducatus Saxoniae). Następnym właścicielem został starosta tolkmicki (capitanues Tolkemittensis) Jerzy Wilhelm Goltz. Jego żona w 1760 roku zbyła posiadłość Janowi Gabrielowi Schmidtowi. Do wybuchu II wojny światowej majątek pozostawał w rękach prywatnych.
Dwór VII został spalony pod koniec marca 1945 roku podczas walk, jakie toczyły się w tej okolicy, lub zaraz po wyzwoleniu.
Resztki zabudowań dworu rozebrano w czasie budowy osiedla. W książce ”Oliwa (wykaz zabytków wg stanu z grudnia 1956 r.)” J. Kilarski, F. Mamuszka i J. Stankiewicz piszą: ”DWÓR VII. Dojście alejami: główną od strony ul. Polanki i boczną od ul. Abrahama. Wszystkie budynki całkowicie zniszczone.”

W 1914 roku w bezpośredniej okolicy (nasyp kolejowy) uruchomiono linię kolejową łączącą Wrzeszcz z Kartuzami.

Na przełomie 1939/1940 roku na terenie należącym do dworu w okolicy dzisiejszych ulic Polanki, Chełmońskiego i VII Dwór wybudowano zespół zabudowań jeździeckich dla SS (SS-Reitstall Friedenschluß). W kompleksie znajdował się plac jeździecki położony bliżej ul. Polanki. Obiekt rozbudowano w latach 1941 i 1942. Tak jak i zabudowania dworu główne budynki zostały spalone pod koniec marca 1945 roku.
Jeszcze w 1974 roku Komitet Osiedlowy im. Janka Krasickiego postulował o wyburzenie baraków na ul. VII Dwór.

W II połowie 1940 roku w rejonie ulic Rodakowskiego, Norblina i Michałowskiego powstał obóz ”Stalag XX B/Z Danzig-Oliva”. Była to filia obozu z Wielbarka pod Malborkiem (Stalag XX A Marienburg-Willenberg). Przetrzymywano tu 950 jeńców belgijskich i francuskich. Od lata 1941 roku po przeniesieniu francuzów i belgijczyków w obozie w 10 barakach przetrzymywano około 2500 jeńców radzieckich, których wykorzystywano m.in. do prac przy budowie dróg, niwelowaniu terenu i w firmach produkcyjnych na potrzeby armii.
Jeńców ewakuowano na początku 1945 roku a część z nich rozstrzelano i pochowano w Dolinie Samborowo. W 1945 roku władze polskie ekshumowały zwłoki 276 osób przenosząc je na cmentarz żołnierzy radzieckich w Sopocie. W czasie ekshumacji natrafiono na 14 tabliczek z numerami obozowymi.
Do dnia dzisiejszego (2013) w lasach, wokół osiedla VII Dwór napotkać można resztki ogrodzenia obozowego.

Osiedle VII Dwór budowane było w latach 1959-1967 przez ZMS-owską spółdzielnię osiedlowo-mieszkaniową zarejestrowaną dwa lata wcześniej. Budową kierował inż. Mieczysław Szumski. Kamień węgielny pod pierwszy 9 piętrowy wieżowiec przy ul. Rodakowskiego wmurowano w dniu 21 marca 1959 roku. Aktu wmurowania dokonał przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej Stanisław Szmidt. Wśród podpisanych pod aktem erekcyjnym byli m.in. główny projektant osiedla inż. Jerzy Figura, jeden z pierwszych jego mieszkańców i prezes spółdzielni Edward Wygnański. Jeszcze w czasie budowy osiedle odwiedziła delegacja Demokratycznej Republiki Wietnamu, która przebywała w Gdańsku w dniach 19-21 lipca 1961 roku. Po wybudowaniu w 1963 roku piątego wieżowca przy ul. Michałowskiego osiedle nazwano „Osiedlem Młodych”. Do 1965 roku planowano wybudować 26 bloków dla 3600 osób. Budowę osiedla zakończono w 1967 roku. W tym samym roku jak informował "Głos Koszaliński” z 29 grudnia na Osiedlu Młodych już od dłuższego czasu zadomowiły się mrówki faraona (monomorium pharaones).
Na początku lat 70 XX wieku (chyba już nikt nie pamięta, kiedy dokładnie) osiedle otrzymało patrona, któremu przy ulicy Chełmońskiego w okolicy skrzyżowania z ulicą VII Dwór postawiono pomnik. Podobiznę Janka Krasickiego wyrzeźbił w kamieniu przywiezionym z Gdyni prof. Wiktor Tołkin. W dniu 26 lutego 2007 roku Rada Miasta Gdańska zdecydowała (uchwałą nr VII/107/07) usunąć pomnik. Zdemontowano go w dniu 24 lipca 2007 roku.

W latach 60 i 70 XX wieku atrakcjami osiedla były: restauracja "Kasztel", samolot na wzgórzu przy ul. Rodakowskiego i stok narciarko-saneczkowy z wyciągiem na końcu ul. Rodakowskiego.

Obecnie (2013) osiedle VII Dwór jest jednostką pomocniczą Gdańska. Na terenie obejmującym trzy kilometry kwadratowe znajdują się m.in.: nieczynne ujęcie wody z 1893 roku, kościół pod wezwaniem św. Stanisława Kostki poświęcony w 1982 roku, meczet muzułmański wybudowany w 1990 roku, korty tenisowe wymienione już w 1949 roku, krzyż postawiony w 1971 roku w miejscu wcześniejszego na końcu ul. Abrahama - poświęcony ofiarom grudnia 1970, szkoła podstawowa i gimnazjum, szpital Marynarki Wojennej (Dwór V), zabudowania gospodarcze dworu VI.

Piotr Leżyński



Zobacz koniecznie: Archiwum Osiedla VII Dwór


 Fragment mapy z 1936 r. Paul Rosenberg, Waldkarte von Oliva u. Zoppot, Danziger Verlags-Gesellschaft m.b.H.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.


 Fragment fotografii lotniczej. Dolina dworu VII. Około 1925 roku.
Herder Institut, "Gdańsk na fotografii lotniczej z okresu
międzywojennego", Wrocław 2010
.


 Fragment fot. z pocz. l. 40. XX wieku. W głębi zabudowania dworu.
Ze zbiorów prywatnych.


 Opuszczony barak przy ul. VII Dwór. 14.12.1979 rok.
Reprodukcja z www.fotomemoria.pl.

Zbiory Piotra Leżyńskiego.


 Bloki przy ul. Michałowskiego. Fot. Uchymiak. 30.7.1962 rok.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.


 Stok narciarski na końcu ul. Michałowskiego. 14.12.1979 rok.
Reprodukcja z www.fotomemoria.pl.

Zbiory Piotra Leżyńskiego.


 Wzniesienie przy ul. Rodakowskiego 1E. 14.12.1979 rok.
Reprodukcja z www.fotomemoria.pl.

Zbiory Piotra Leżyńskiego.


Nakręcił Julian Jaskólski w 1963 roku             Źródło: www.trojmiasto.pl 

Nakręcił Julian Jaskólski w 1966 roku             Źródło: www.trojmiasto.pl 

Początek strony.