Dr. Oetker - ul. .
W 1891 roku niemiecki aptekarz dr August Oetker pochodzący z Bielefeld wraz z żoną Karoliną zajmującą się kuchnią doświadczalną wynalazł? pierwszy na świecie proszek do pieczenia nazwany "Backin", który miał m.in. za zadanie spulchniane pieczonych produktów [wodorowęglan sodu NaHCO3]. Wynalazek ów przyjął się wkrótce i zdobył rynki europejskie w tym i polski: "Ciągle wzrastające spotrzebowanie mojego proszku do pieczywa i niezwykła wziętość tego artykułu w gospodarstwie domowem ze strony tych, którzy jeden raz tylko spróbowali go, są niezbitemi dowodami na jego znakomitości".
O popularności produktów z fabryk "Dr.Oetkera" i dużym już doświadczeniu reklamowym firmy świadczyć może statystyka umieszczona w jednej z książeczek kucharskich: "Do końca roku 1910 rozdano blisko 16,000.000 broszur po 32, 48 i 64 stron i prawie 80,000.000 prospektów".
Na początku lat 20 najprawdopodobniej ze względów gospodarczych, jakie panowały wówczas w Wolnym Mieście Gdańsk i dużym rozwijającym się rynkiem Polskim i Litewskim utworzył on w Oliwie w 1922 roku jedną z wielu filii, które od 1908 roku powstawały w całej europie: m.in. Austrii (1908) gdzie w Baden-Wiedeń funkcjonował również "Instytut dla Chemii kuchennej", Belgii, Danii, Francji, Holandii, Luksemburgu, Norwegii, Szwajcarii i Włoszech.
Oliwski zakład pod nazwą "Dr.Oetker" wybudował wzdłuż torów kolejowych niedaleko dworca przy nazwanej z tej okazji ul. Oetkerstrasse (wówczas 15-16) - dzisiejszej ul. Arenda Dickmana. Produkował on, pakował i rozprowadzał na rynek polski ponad trzydzieści środków spożywczych takich jak: wspomniany już proszek do pieczenia "Backin", cukier waniliowy "Vanillin", budynie (ananasowy, cytrynowy, czekoladowy "Gala", malinowy, migdałowy, waniliowy, makaronowy, holenderski i na sposób turecki), krem "Dibona", legumina czekoladowa, mączka "Gustin", "Salicyl", proszki "Gelee" i "Purina", "Ambrozja" (brzoskwiniowa, cytrynowa, malinowa, porzeczkowa, truskawkowa i wiśniowa), żelatynę białą i czerwoną "Regina", środek konserwujący, sodę do potraw, galaretki (malinowa, marzankowa, pomarańczowa, truskawkowa i wiśniowa), olejki do pieczenia (cytrynowy, pomarańczowy i różany), aromaty (arakowy, rumowy i waniliowy), przyprawę korzenną miodownika.
Dla większości z nich wydawane były małe książeczki i ulotki w języku polskim z kilkunastoma przepisami, tak jak ulotka dla pudru mącznego "Gustin", w której znajdują się przepisy: "Zupa na mleku dla dzieci", "Legumina dla dzieci", "Papka z pianką", "Legumina na mleku", "Zupka waniliowa na mleku", "Zupa nic", "Zupa na maślance", "Krem z galaretką owocową", "Krem waniliowy", "Legumina migdałowa", "Krem cytrynowy", "Budyń cytrynowy", "Ciasteczka waniliowe", "Ciasto wyborowe", "Ciastka gwizdkowe", "Tort piaskowy", "Sos waniliowy", "Sos czekoladowy", "Sos z pianki winnej", "Kasza czerwona" i "Kasza rabarbarowa".
W książeczce z przepisami dla środka konserwującego można znaleźć m.in. przepis na "Ogórki po Polsku": Zdrowe jędrne ogórki umyć czysto, obetrzeć na sucho, obrać, pokrajać na plasterki pół cm grube. Ułożyć w garnku kamiennym warstwami, przekładając plasterkami cebuli. Każdą warstwę mniejwięcej na dwa palce grubą posypuje się 1/2 łyżką soli. Na drugi dzień zlewa się wodę słoną z ogórków i zalewa je mocnym, winnym, wrzącym octem. Na trzeci dzień zlewa się ocet z ogórków, zagotowuje jeszcze raz i znów wrzącym zalewa ogórki. Na czwarty dzień wyjmuje się ogórki na sito, aby ociekły z sosu, a po osaczeniu układa się w garnku kamiennym, przesypując warstwy ogórków korzeniami i kładąc na wierzch również warstwę korzeni. Ocet winny, wodę i cukier zagotować, zdjąć z ognia, dodać środek konserwujący dra Oetkera, wymieszać i gorącym octem zalać ogórki. Cukru dodaje się do smaku, zależnie od upodobania. Ocet powinien pokrywać ogórki całkowicie na kilka cm.
Oliwski zakład reklamując swą firmę rozprowadzał również kubki-sitka do mąki i cukru, blaszane wyciskarki do ciastek, porcelanowe formy do budyniów, scyzoryki itp.
Produkty z fabryki Dr.Oetkera cieszyły się w Rzeczpospolitej tak dużym powodzeniem, że powstawały również przedstawicielstwa firmy, jak na przykład w Bydgoszczy przy ul. Chrobrego 13 prowadzone przez Paula Hammera i we Lwowie przy ul. III Maja 10 (główny skład) prowadzone przez Fl. Krause.
Po II wojnie światowej zakład przekształcono na "Gdańskie Zakłady Środków Odżywczych", które nadal produkowały głównie sproszkowane środki odżywcze a budynie cieszyły się zwłaszcza u dzieci dużym powodzeniem.
W 1991 roku zakład sprywatyzowano a 51% udziałów wykupiła rodzina Oetkerów. W 1994 roku kupiła pozostałe 49%. Obecnie zakład kontynuuje przedwojenną tradycję: "Gdyż nie chodzi mi o zrobienie jednorazowego interesu, lecz o twardy interes i moja metoda handlowa w tym kierunku zmierza", produkując również wiele sproszkowanych środków spożywczych i mieści się jak dawniej w budynkach przy ul. Dickmana obecnie nr 14/15 (80-339 Gdańsk-Oliwa).
Piotr Leżyński
|
Fasada budynku Dr.Oetkera. Około 1935 roku. Zbiory Piotra Leżyńskiego.
Dr. August Oetker. Internet.
Rekleklama umieszczona w spisie adresowym z 1940-1941 roku. Zbiory TPG, Strefa Historyczna WMG.
Miniaturowa reklamówka. Lata 20-30 XX wieku. Zbiory TPG, Strefa Historyczna WMG.
Zbiory Piotra Leżyńskiego.
|