M. Kilarski, F. Mamuszka, J. Stankiewicz, Oliwa (wykaz zabytków wg stanu z grudnia 1956 r.):

Od strony wirydarza, po drugiej stronie krużganku, znajduje się gotyckie l a w a t o r i u m o wyglądzie kaplicy, ze sklepieniami gwiaździstymi; w posadzce kamienna podstawa wodotrysku; w wejściu z krużganku żelazna krata z ok. 1600 r.


Ks. K. Mirynowski, Katedra w Oliwie, Gdańsk 1947 rok:

Po stronie przeciwnej refektarza znajduje się ośmoikątna jakby kapliczka, budowana około 1601 r. w stylu wczesnego gotyku, ozdobiona 7 dużymi oknami; pomieszczenie jest bardzo dobrze oświetlone. Całość tej kapliczki-rotundy wieńczy przepięknie sklepiony gwiaździsty strop gotycki. Dawniej byk tutaj cysterna, z której wyrastało mosiężne drzewo oliwne bardzo pomysłowej i misternej roboty, fundacji przeora Rowedera około 1738 r. Z liści i kwiatów tego drzewa lekko sączyła się woda spływając do cysterny i powodując delikatny szmer, który się roznosił po zacisznych krużgankach klasztoru. Zakonnicy idąc do refektarza na posiłek i wracając, wstępowali tutaj, by umyć ręce. To miejsce nazywano też tonsurą, ponieważ tutaj zakonnicy doprowadzali do porządku w sobotnie popołudnie swoje tonsury. Oliwkowe drzewo zginęło, skradzione podobno przez robotników, zatrudnionych przy odnawianiu gmachów około 1850 r.



Lawatorium. Obecnie część Muzeum Archidiecezjalnego.
Oliwa dn. 02. 12. 2015 r.   Fot. © Grzegorz Lange.