Młyn "pierwszy" założony został w Jelitkowie u zbiegu dzisiejszych ulic: Jelitkowska, Pomorska i Kapliczna w 1609 roku przez Jerzego Heina z patrycjuszowskiej rodziny gdańskiej.
Pracował wówczas jako młyn do mielenia kości (fabrica ossum).
W 1611 roku Jerzy Hein przekształcił go na tartak.
Następny nieznany właściciel młyna sprzedał zakład w 1637 roku Konstantemu von Holten, patrycjuszowi ze znanej rodziny Gdańskiej.
W roku 1652 zakład pracował już jako kuźnica stali a kilka lat później przerobiono go na papiernię.
W 1734 roku spalony został przez kwaterujące w Jelitkowie oddziały Kozaków.
Od około połowy XVIII wieku młyn pracuje już jako kuźnica miedzi. Później stali i żelaza a od początku XIX wieku jako tartak i krupiarnia.
Od 1847 roku został przekształcony na młyn zbożowy o trzech kołach, który pracował do początku XX wieku kiedy to Jelitkowo przyłączono do Oliwy.
W 1907 roku ryglowy budynek młyna wykupił Zarząd Kąpieliska w Jelitkowie otwartego z wielką pompą w 1909-tym.
Młyn rozebrano po 1945 roku przez jak to nazwał pan Franciszek Mamuszka "Burzymurków".
Przy ulicy Jelitkowskiej zachował się przepust, oraz wzdłuż ulicy Pomorskiej duży staw młyński z wysepką uporządkowaną w latach 1978-1979.
Wokół stawu rośnie kilka bardzo starych drzew.
Piotr Leżyński
|
 Budynek młyna widziany od ul. Pomorskiej. Około 1910 roku. Zbiory Piotra Leżyńskiego.
 Fragment planu z około 1937 roku. Zbiory Mirosława Piskorskiego.
|