Start  ›  Firmy, Hotele, Restauracje  ›  Hotel Karlshof  ›

Karlshof
- ul. Spacerowa 16b.

Pierwsza wzmianka o posiadłości pochodzi z około 1600 roku, gdy nieznany kupiec gdański postawił w tym miejscu dworek i nazwał go "Totenhof" ("dwór żałobny"). Niestety jego wygląd i dzieje do początku XIX wieku nie są nam znane.
W 1782 roku zmarł ostatni polski opat Józef Jacek Rybiński. Władzę nad opactwem przejął Karol von Hohenzollern. W 1793 roku Karol wykupił sąsiadujące z posiadłością wzgórze Pachołek i nazwał je w 1797 roku od swojego imienia "Karlsberg". W 1803 roku następcą Karola został Wilhelm von Hohenzollern, który w 1810 roku zakupił "Totenhof". W 1816 roku nakazał zburzyć dawną posiadłość patrycjusza gdańskiego i wybudować w tym miejscu neogotycki dworek.
Zamieszkał w nim w 1828 roku sprowadzony jeszcze przez Wilhelma ogrodnik Jerzy Saltzmann (zmarł w 1831 roku w Oliwie) i nazwał dworek "Karlshof". Saltzmann był twórcą angielskiej części parku oliwskiego i założeń ogrodowych na wzgórzu Pachołek, na którym w 1882 roku wybudowano murowaną wieżę widokową.
W 1878 roku właścicielem domu był Daniel Feyerabend. Następny właściciel otworzył w nim w 1881 roku hotelik z restauracją. W 1890 roku rozbudował go dostawiając nieklasycyzującą z dworkiem przybudówkę po jego południowo-zachodniej stronie. Od około 1897 do 1902 roku właścicielem hotelu był Bruno Marschalk.
W latach 1892-1939 spotykali się tu działacze towarzystw polskich wynajmując m.in. dobudowaną salę mieszczącą do 300 osób a latem ogródek znajdujący się na zapleczu u stóp Pachołka, w którym znajdowały się również tarasy ze stolikami i fontanną, parkiet dla tańczących, altanki i mała strzelnica.
W styczniu 1919 roku przykrym w skutkach dla ówczesnego właściciela Reinholda Zappe był napad na "Karlshof" bandy w mundurach niemieckiej marynarki i w cywilu mający wymusić na nim nie wynajmowanie lokalu Polakom. Wybito wówczas szyby, zniszczono dużą salę i bufet. Straty wyniosły 5.000 marek. Pretekstem stał się planowany na dzień 14. 01. 1919 r. wiec organizowany w dużej sali hotelu przez Radę Ludową z Oliwy, która zaprosiła "wszystkie Rady Ludowe z całego Powiatu Gdańskie Wyżyny". Rozpuszczono wówczas pogłoskę o mającym nastąpić w nocy po wiecu uderzeniu tysiąca Polaków na Oliwę z zamiarem wymordowania Niemców. Do wiecu nie doszło, ale parę dni później nastąpił atak na hotel.
Książki adresowe, telefoniczne, reklamy i pocztówki wydawane w latach 1903-1931 podawały Reinholda Zappe, jako właściciela "Karlshof" stojącego wówczas przy ul. Am Karlsberg nr 2. W latach 1925-1927 Maxa Wolffa jako podnajemcę i następnie w latach 1929-1930 roku Augusta Doraua.
W czasie trwania I wojny światowej w budynku ulokowano lazaret.
Około 1931 roku nastąpiła zmiana adresu na Köllner Chaussee 16b. Wówczas to nowym właścicielem hotelu i restauracji "Karslof" zostało małżeństwo Marie i Otto Gottwald (książki adresowe z lat 1933-1942).

Niektóre daty spotkań organizacji oliwskich w hotelu:

- 1904-10-01 - Spotkanie w celu założenia Towarzystwa św. Cecyli.
- 1913 - Kriegerverein Königin Luise zu Oliva.
- 1919-08-03 - Koło Śpiewackie (zał. ks. Wiktor Wysocki)
- 1922-01-08 - Koło Śpiewackie "Lutnia" (dryg. RomanowskiW listopadzie 1939 roku najprawdopodobniej w Piaśnicy zginął Leon Romanowski dyrygent chóru "Lutnia", mieszkaniec Oliwy od 1926 roku aresztowany 1 września 1939 roku.)
- 1922-01-11 - Towarzystwo Ludowe "Jedność" (31. rocznica)
- 1922-08-13 - Koło Śpiewackie "Lutnia" (dryg. RomanowskiW listopadzie 1939 roku najprawdopodobniej w Piaśnicy zginął Leon Romanowski dyrygent chóru "Lutnia", mieszkaniec Oliwy od 1926 roku aresztowany 1 września 1939 roku.)
- 1923-01-05 - Gmina Polska (gwiazdka dla dzieci)
- 1930-03-02 - Towarzystwo Ludowe "Jedność" (39. rocznica)
- 1933-11-04 - Tow. b. Wojaków i Powstańców i Tow. Polek
- 1934-11-12 - Związek Polaków (obchody Święta Niepodległości)
- 1934-12-22 - Zw. Polaków, Gd. Macierz Szkolna i PCK (gwiazdka)
- 1938-01-22 - Oddz. Młodzieżowy filii Zjedn. Zaw. Polskiego

Budynek przetrwał II wojnę światową. Od końca marca lub początku kwietnia 1945 roku znajdują się w nim lokale mieszkalne. Obecnie, choć mocno zniszczony nadal pełni tę funkcję.

W bezpośrednim otoczeniu dawnego hotelu i restauracji "Karlshof" znajduje się (aktualnie ul. Spacerowa 16c) domek może jeszcze z XVIII lub 1 połowy XIX wieku, którego nie podawały książki adresowe z lat 1897-1942. Możliwe, że wówczas należał do zabudowań hotelu.

Powyżej zabudowań hotelu "Karlshof" pod adresem Am Karlsberg 1 a od około 1931 Köllner Chaussee 16a stał na wzniesieniu budynek, który wykazywały książki adresowe wydawane w latach 1897-1942. Uwieczniony został również na pocztówkach wydawanych od lat 20. XX wieku. Należał do Państwa Pruskiego i następnie do Wolnego Miasta Gdańsk. Został rozebrany po 1946 roku. Możliwe, że w domku mieszkała obsługa parku i murowanej wieży widokowej, do której prowadziła stroma ścieżka wybudowana około 1936 roku. Zrewitalizowana została w latach 70. XX wieku i niedawno za sprawą Budżetu Obywatelskiego z 2014 roku.

Piotr Leżyński


Wykorzystano m.in.:

Gazeta Gdańska, "Nowe bezprawia w Oliwie!", 17. 1. 1919
Heinz Voellner, "Oliva", Danzig 1938
Franciszek Mamuszka, "Kaszubi oliwscy", Gdańsk 1980
Franciszek Mamuszka, "Oliwa. Okruchy z dziejów, zabytki", Gdańsk 1985
Zygmunt Iwicki, "Kronika parafii (katedralnej) w Oliwie (1904-1945), Gdańsk 1999
Adam Kromer, "Oliwa", Gdańsk 2007


 Hotel Karlshof przed przebudową. 1878 rok.
Zbiory Krzysztofa Gryndera.


Hotel Karlshof. 1881.   Zbiory Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.


 Hotel Karlshof po przebudowie. 1890 rok.
Zbiory Krzysztofa Gryndera.


 Hotel Karlshof około 1905 roku.   Zbiory Piotra Leżyńskiego.


 Karlshof. Lata 30 XX wieku.   Zbiory Piotra Leżyńskiego.


Koło Śpiewacze w Oliwie. Dnia 03. 08. 1919 roku.
Zbiory TPG Strefa Historyczna WMG.


Reklama z 1916 roku
Zbiory Mirosława Piskorskiego.


 Danziger Neueste Nachrichten 27/28-05-1939 r.
Zbiory TPG Strefa Historyczna WMG.


Początek strony.