Bahnhofsvorplatz -› Plac Dworcowy.

NID Oddział w Gdańsku: Karta biała. Dworzec kolejowy ul. Poczty Gdańskiej, pl. Dworcowy. Rok wykonania karty: 1984 (A. Kunicka, J. Radowska).

Bilety, blankiety

Polecamy: Instytut Kultury Miejskiej, Oliwskie impresje z notatnika lokalnego przewodnika, część 2, Gdańsk grudzień 2020. Dworzec i okolice, str. 1-5.

Budowę linii kolejowej na trasie Berlin-Szczecin ukończyła w 1843 roku firma Berlin-Stettiner Eisenbahn-Gesellschaft a w 1846 roku przedłużyła ją do Stargardu Szczecińskiego. Następnie około 1856 roku spółka Hinterpommersche Eisenbahn (córka BSE) uzyskała zgodę i rozpoczęła budowę linii od Stargardu Szczecińskiego przez Słupsk do Gdańska. W 1859 roku zbudowała odcinek do Koszalina, który przedłużyła w 1869 roku do Słupska.
W dniu 1 lipca 1870 roku Hinterpommersche Eisenbahn połączyła Sopot z Gdańskiem (Brama Oliwska) i oddała do użytku m.in. dworzec w Oliwie. Oficjalne otwarcie stacji oliwskiej nastąpiło pierwszego września 1870 roku, gdy oddano do użytku odcinek Słupsk-Sopot łącząc Berlin z Gdańskiem.
Na stacji prócz dworca powstał również budynek ekspedycji kolejowej, w którym znajdowała się placówka pocztowa.
Od otwarcia połączenia kolejowego na trasie Gdańsk-Sopot następował ciągły wzrost pasażerów, dlatego na przełomie XIX i XX wieku uruchomiono drugą nitkę zwiększającą częstość kursowania pociągów.
Jednak już pod koniec 1910 roku zapotrzebowanie na przewóz zostało znacznie przekroczone. Wówczas to rozpoczęto opracowywanie planu budowy drugiej pary torów łączącej Gdańsk z Sopotem.
Na obszarze stacji kolejowej w Oliwie wykonano szereg prac ziemnych. Wybudowano nowe lub przebudowano istniejące wiadukty nad ulicami Piastowską i Pomorską przystosowując je od czterech nitek torów.
Niestety plany dalszej budowy "ówczesnej kolei miejskiej" przerwała I wojna światowa.
Po wojnie teren, przez który przebiega linia kolejowa Gdańsk-Stargard Szczeciński (obecnie linia nr 202) podzieliły dwie granice pomiędzy Polską i Niemcami oraz Polską i Wolnym Miastem Gdańsk. Obsługę kolei w WMG przyznano Polsce, która nie była zainteresowana dalszą rozbudową odcinka Gdańsk-Sopot.
W czasie II wojny światowej również nie nastąpiła żadna poważna rozbudowa stacji Gdańsk-Oliwa.



Fragmenty planu stacji Oliwa z 19.04.1940 roku.
Internet: www.forum.dawnygdansk.pl.

Z pamiętników szesnastoletniego oliwianina, 1 września 1939 r. (wcześnie rano):
"Idę na dworzec. Podjeżdża ciężarówka. Wyprowadzają polskich urzędników, policja pilnuje. Odjechali. Zajęto cały dworzec. Policja w stalowych hełmach, pełne wyposażenie, SS, policja pomocnicza. Kilku niemieckich urzędników kolejowych z opaskami ze swastyką. Dworzec po raz pierwszy ozdobiony jest flagami ze swastyką. W oknach chorągiewki. Kolej jest niemiecka. Pociągi jeszcze nie jeżdżą. Wszystkie polskie tablice zrywane są przez funkcyjnych. Usuwane są wszystkie polskie napisy. Polscy urzędnicy mieli się podobno zabarykadować w miejscu wydawania biletów. Wyłamane są jedne drzwi a jedno okienko zniszczone. Teraz widać już tylko niemieckich urzędników kolejowych. Wszędzie rozklejane są odezwa i proklamacja. Na dworcu umieszczone zostaje również wezwanie do niemieckich kolejarzy."
Tłumaczenie i zbiory: TPG Strefa Historyczna WMG.

Jerzy Sawicki, "Oliwa, lata czterdzieste", Gdańsk 2009, str 7:
"W innym miejscu, na placyku przed oliwskim dworcem PKP, leżały wraki dwu transporterów opancerzonych, zniszczone pociskami pancerfaust. Zerwane opancerzenie odsłoniło widok na przedział napędowy, gdzie aluminiowy blok silnika tak był spalony iż widziało się stalowe tuleje cylindrów."


Fragment planu. Rozbudowa o peron kolejki miejskiej. 1952 r.
Internet: www.forum.dawnygdansk.pl.


Plac Dworcowy w Oliwie. Widok z ul. Poczty Gdańskiej.   Fot. Artur Wołosewicz 1977. Przekazał Robert Krygier.


Dworzec kolejowy Gdańsk-Oliwa.   Fot. Artur Wołosewicz 1977. Przekazał Robert Krygier.


K. Labuda, G. Fey, L. Lewiński, Stacja Gdańsk Oliwa, Świat Kolei nr 10/2003, str. 43. Fragmenty:
"Stacja w Gdańsku Oliwie jest jedną z najstarszych na Pomorzu. Powstała w okresie budowy ostatniego odcinka kolei BSE ze Słupska do Gdańska. Ówczesna Oliwa (Oliva) nie była dzielnicą Gdańska, lecz pełniła funkcję samodzielnego miasteczka. Na stacji wybudowano okazały budynek dworcowy o typowej dla tej linii bryle. Istotnym elementem stacji był także budynek ekspedycji towarowej, spełniający również rolę poczty. Przez kilkanaście lat od momentu oddania do eksploatacji kolei ze Słupska do Gdańska w okolicach stacji mieściły się biura BSE do spraw budowy i eksploatacji tego odcinka. Wzrost przewozów kolejowych pomiędzy Gdańskiem a Sopotem zaowocował dobudową drugiego toru, co miało miejsce na przełomie XIX i XX wieku. Pod koniec pierwszej dekady XX wieku przekroczono znacznie możliwości przepustowości tej trasy. Przystąpiono do opracowania planów mających na celu budowę dodatkowych torów i modernizację układu stacji w Oliwie. Na obszarze stacji w Oliwie wykonano wówczas szereg prac ziemnych oraz wybudowano czterotorowe wiadukty nad ulicami Piastowską i Pomorską. Wybuch I wojny światowej i późniejsze zmiany polityczne zahamowały roboty. Ostatecznie zostały one zrealizowane na początku lat 50. XX wieku, w związku z budową wydzielonej pary torów Szybkiej Kolei Miejskiej. Oddano je do eksploatacji 02.01.1952 roku (w pierwszym okresie wykorzystywano jedynie jeden tor). Kolejną modernizację stacja Gdańsk Oliwa przeszła w związku z elektryfikacją torów "dalekobieżnych". W latach 80. zmieniono układ torowy, zaś w 90. gruntownej modernizacji uległ peron 1 (wykonano remont krawędzi i nawierzchni). Ostatnia modernizacja w 1996 roku zmieniła znacząco układ torowy stacji, czyniąc zeń praktycznie - zwłaszcza po zamknięciu w 2000 roku wszystkich bocznic - posterunek odstępowy.
[...]
Wyposażenie stacji (budynki i budowle):
Budynek stacyjny: parterowy, w części środkowej piętrowy, murowany z cegły: na parterze: kasa biletowa, poczekalnia (pomieszczenia dawnej restauracji Warsu użytkuje firma finansowa): na piętrze: mieszkania.
Budynki na peronie 1: dawne pomieszczenie dyżurnego ruchu - budynek parterowy z muru pruskiego, elewacja z płytek glazurowanych, kryty papą: dawny punkt informacji dla podróżnych (pierwotnie poczekalnia) - budynek parterowy z muru pruskiego, elewacja z płytek glazurowanych, kryty papą.
Szalet: budynek parterowy, murowany, kryty dachówką.
Ekspedycja towarowa z magazynem: budynek parterowy z muru pruskiego, (dawne biuro ekspedycji służy jako mieszkanie). Nastawnia dysponująca GOL w km 7,061 (obok p.o. SKM Gdańsk Przymorze). Dawna nastawnia Ow: budynek murowany, piętrowy, kryty dachówką - obecnie mieszkalny. Dawna nastawnia Ow: budynek murowany, piętrowy, kryty dachówką - obecnie pomieszczenie gospodarcze.
Budynek biurowy (po wojnie przychodnia kolejowa): murowany nieotynkowany, kryty dachówką.
Budynki mieszkalne: murowane, jeden parterowy kryty papą z 1870 r., dwa piętrowe kryte dachówką z początku XX wieku: budynki gospodarcze częściowo murowane, częściowo z muru pruskiego, kryte papą.
Perony: 2 dwukrawędziowe wysokie, na peronach stylowe "gdańskie" wiaty.
Dojście do peronów: dwupoziomowe - tunelem: wejścia od strony ulic Krzywoustego i Poczty Gdańskiej.
Ładownia: obok magazynu towarowego, plac ładunkowy o powierzchni 1500 m2 brukowany, rampa boczna o powierzchni 400 m2 brukowana.

Zobacz:
Życie Techniczne. Nr 6. Marzec 1934 r.
Gazeta Gdańska (tunel) z 01.12.1938 r.
Gazeta Gdańska (tunel) z 26.04.1939 r.
Dziennik Bałtycki, 04.01.1950 r.
Przejście podziemne SKM Oliwa, fot. Anna Jakubowska, 2011
Niszczeje przedwojenna nastawnia w Oliwie, 2017
Mieszkańcy o przyszłości dworca w Oliwie, 2017
Unijne pieniądze na modernizację dworców w Oliwie..., 2018
Z tunelu dworca w Oliwie skuto zabytkowe płytki, 2022




Fotografia. Jerzy Zelnik na planie filmu "Medium" z 1985 r.
Zbiory TPG Strefa Historyczna WMG.

Bahnhofsvorplatz 1-2 -› Plac Dworcowy 1-2.
Budynek z 1870 roku.

Książka adresowa z 1897 roku (Bahnhofstraße 1):
Grünwald, Franz, Zimmermann. Wiczlinski, Jojef, Seemann.

Książka adresowa z 1897 roku (Bahnhofstraße 2):
Bachmann, Franz, Stat.-Assistent. Hubrig, Amalie, geb. Rink, Eisenbahnrest.

Książka adresowa z 1898 roku (Bahnhofstraße 1):
Wiczlinski, Josef, Seemann.

Książka adresowa z 1898 roku (Bahnhofstraße 2):
Bachmann, Franz, Stat.-Assistent. Hubrig, Amalie, geb. Rink, Eisenbahnrest.

Książka adresowa z 1898 roku (Bahnhofstraße (ohne Nr)):
Zimmermann, Ernst, Kutsch.

Bahnhofsvorplatz 3 -› Plac Dworcowy 3 -› Hołdu Pruskiego 12.

Książka adresowa z 1897 roku (Bahnhofstraße 3):
Bock, Carl, Stations-Assistent. Winkel, Gottfried, Weichensteller. Krüger, Errst, Weichensteller.

Książka adresowa z 1898 roku (Bahnhofstraße 3):
Benice, Otto, Rentier. Krüger, Ernst, Weichensteller. Pecka, Franz, Arb., Militäranwärt. Winkel, Gottfried, Weichensteller.


Budynek nr 3 przy Pl. Dworcowym w Oliwie. Obecnie nr 12 przy ul. Hołdu Pruskiego.   Fot. Artur Wołosewicz 1977. Przekazał Robert Krygier.

252 - Piastowska
253 - Pomorska 8
254 - ?

Budynek administracyjny. Po II wojnie światowej m.in. przychodnia PKP.

Budynek ekspedycji towarowej (z rampą), spełniający również rolę poczty. Po utworzeniu WMG w budynku znajdował się Urząd Celny (stacja graniczna Gdańsk-Oliwa). Po II wojnie światowej nadal wykorzystywany jako ekspedycja towarowa.


Fragment z albumu: Herder Institut, Gdańsk na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego, Via Nowa Wrocław 2010.

Nastawnia kierowała ruchem kolejowym m.in. do ekspozycji towarowej, fabryki Hoene i fabryki Anglas.


Fragment z albumu: Herder Institut, Gdańsk na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego, Via Nowa Wrocław 2010.

Piastowska 18.